علامه ای از مرند که او را کمتر می شناسیم!

یکی از چهره های درخشان و ممتاز تاریخی و از فقهای برجسته و مشاهیر بزرگ جهان اسلام و همچنین از متخصصین علم رجال و حدیث آیت الله العظمی علامه شیخ ابوالحسن نجفی دولت آبادی (از مراجع طراز اول تهران در دوران مشروطیت و امام جمعه شهر ری در آن دوره که دارای تألیفات فراوان فقهی، دینی و سیاسی به زبان های عربی و فارسی می باشد که برخی از آن ها هم اینک نیز در سطوح بالای دروس حوزوی در قم و نجف توسط علمای بزرگ تدریس می شود) می باشد که در برخی کتب با تغییر پسوند نام خانوادگی شان، از ایشان با نام شیخ ابوالحسن مرندی یاد می شود. راقم این سطور با توجه به تحقیقات میدانی و کتابخانه ای که طی سال های گذشته درباره این شخصیت برجسته دینی از تهران و قم گرد آوری نموده است، فلذا شایسته می بیند تا در این راستا به مواردی مختصر در قالب چکیده ای کوتاه در رابطه با شخصیت فقهی، دینی و سیاسی آیت الله نجفی دولت آبادی مطالبی بیان شود.

شیخ ابوالحسن نجفی دولت آبادی در نیمه دوم سده سیزدهم هجری بین سال های 1250 تا 1260 هجری در دهستان دولت آباد پا به عرصه هستی نهاده و پس از سپری نمودن دروس مکتب خانه و ابتدایی در دولت آباد و مرند، با توجه به علاقه وافری که به علوم اسلامی داشتند، جهت تحصیل در این زمینه به حوزه علمیه نجف مهاجرت نموده و برای مدت بیش از پانزده سال در آن شهر از محضر اساتید بزرگ آن دوره از جمله آیات عظام شیخ مرتضی انصاری، میرزا محمدحسن شیرازی، میرزا حبیب‏ الله رشتی، فاضل شربیانی، محمدحسن مامقانی، سید محمد کاظم یزدی، آخوند خراسانی، میرزا محمدتقی شیرازی، ملاحسنقلی همدانی، شیخ جعفر شوشتری، سید حسین کوه کمری تبریزی و شیخ الشریعه کسب فیض می نمایند. در برخی از منابع تاریخی اشاره شده است که ایشان در ابتدای ورود به نجف اشرف به زیارت شیخ مرتضی انصاری مشرف شده و مدتی نیز از حضور شیخ انصاری تلمذ می نمایند. شیخ الوالحسن نجفی دولت آبادی حدود 35 سالگی توسط آیت الله فاضل شربیانی به درجه اجتهاد نائل می شوند. ایشان پس از اتمام تحصیلات در نجف و دریافت درجه اجتهاد به زادگاه مادری خویش دولت آباد برگشته و مدتی در این روستا سکنت گزیده و همزمان با شروع نهضت مشروطیت و به دعوت علمای تهران و البته بروز برخی ناملایمی ها که به دلایل خاصی از عده ای ناجوانمرد در منطقه خویش مرند که بررسی آن ها خارج از حوصله این مبحث می باشد، به تهران عزیمت می کنند.

ایشان یکی از عناصر مؤثر در نهضت مشروطیت بودند بگونه ای که در کنار شیخ فضل الله نوری به مخالفت با مشروطه ای که از نظر شیخ خالی از وجوه اسلامی و مشروعیت دینی باشد می پردازند و حتی در این زمینه کتابی نیز تحت عنوان «رسائل سیاسی» نگاشته و در آن به تبیین آراء خویش در زمینه مشروطیت مبادرت می نمایند. فریدون آدمیت تاریخ‌نگار معاصر ایران و نویسنده آثار بسیاری درباره مشروطیت و از روشنفکران مشروطه یکی از نویسندگان مشهوری است که حساسیت ویژه ای نسبت به مواضع سیاسی علامه نجفی دولت آبادی در رابطه با مشروطیت که در واقع «مشروطیت منهای مشروعیت» را انکار می نمود، دارد که حتی در برخی جاها به این عالم بزرگ نیز بشدت تاخته و با ذکر عناوین رکیک از او با عنوان «شیخ…مرندی» نام می برد.

علامه شیخ ابوالحسن نجفی دولت آبادی در سال 1349 هجری قمری در شهر ری رحلت کرده و طی مراسمی باشکوه تشییع و در جوار مرقد حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده می شوند. از ایشان دو فرزند به نام های حاج شیخ محمد نجفی و فاطمه نجفی به یادگار مانده بود. در حال حاضر هیچ اطلاعی از این دو نفر در دسترس نیست